Wat is stress?
Stress is je (biochemische) reactie op een gevaar. Tenminste, dat ‘denkt’ je systeem. Letterlijk bekent het Symptom That Releases Energy in Situations of Survival. Bij gevaar maakt ons lichaam ons dus gereed om te vechten, vluchten of te bevriezen. En hoe modern stress ook in de oren klinkt, ons stresssysteem is al oeroud. Het was namelijk heel nuttig in tijden waarin we met elkaar over de savanne trokken, en er een (overzichtelijk) aantal dreigingen bestond die we het hoofd moesten bieden. Bij het ontmoeten van een beer, maakte ons hele systeem ons in een mum van tijd klaar om dan wel keihard te rennen, dan wel heel snel onze speer te werpen. Tegelijkertijd met het activeren van dit vecht- of vluchtsysteem -waarin o.a. onze hartslag versnelt, we gaan transpireren en onze bijnieren adrenaline aanmaken-, worden heel effectief overbodige, energie-slurpende onderdelen in ons lamgelegd. Denk aan je immuunsysteem, heeft even geen prioriteit bij de confrontatie met die beer. Evenals je spijsvertering, of het groeien van je haren en nagels, allemaal bijzaken die wel even kunnen wachten tot we straks weer lekker rond het kampvuur zitten.
Stress maakt het deel van het brein waar je voor betaald wordt, onbruikbaar
Naast het op stand-by zetten van deze vitale processen, schakelt ons systeem ook heel gericht hogere hersengebieden uit tijdens zo’n confrontatie. En wel die onderdelen die we gebruiken bij zelfreflectie, empathie, impuls-beheersing, samenwerking of het vermogen om aangepast gedrag te kiezen. Zaken die ons mens onderscheiden van dieren. Hetzelfde geldt voor onze geheugenfuncties die we nodig hebben om nieuwe informatie op te slaan, onze aandacht te focussen en nieuwe dingen te leren. Hoge doseringen adrenaline en cortisol die vrijkomen tijdens stress, zorgen er heel effectief voor dat ook deze gebieden op stand-by komen te staan. En laten deze hogere hersengebieden nou net díe capaciteiten voortbrengen waar de meesten van ons voor betaald krijgen.
Ons lichaam maakt geen onderscheid tussen angst en gevaar
Maar stress van onze huidige tijd is toch niet te vergelijken met een beer?! Nee, totaal niet, dat snappen we ook heus wel. Maar we voelen het niet zo. Feit is dat ons brein en lichaam (nog) geen onderscheid maken tussen angst en gevaar. Acute dreiging of langdurig onder druk staan, cortisol doet genadeloos zijn werk. Maakt geen verschil tussen een gedachte aan die ene deadline, of voetstappen achter ons in een donker steegje. Exact hetzelfde stress-systeem gaat ‘aan’. Ons lichaam weet helaas niet dat we geen verhoogde hartslag nodig hebben wanneer wij in de file staan en te laat komen voor een afspraak. Snapt niet dat hevig transpireren tijdens een sollicitatie gesprek niet in ons voordeel werkt. En begrijp ook niet dat een mentale black-out tijdens een eerste date, de kans op een romantische verbinding niet verhoogt.
Het beest in mij
Datgene waar je ‘ik’ tegen zegt bestaat dus o.a. uit een heel oud, bijna beestachtig deel dat zeer associatief, onnauwkeurig en primair op stressprikkels reageert.
Zijn we daar dan aan overgeleverd, en moeten we terug naar de oertijd Absoluut niet! Ik denk dat een verandering in onze werk-en leefsystemen, hand in hand moet gaan met onszelf te leren beschermen van overprikkeling en tegelijkertijd een overstijgende manier waarop wij zélf omgaan met de stress waar we wel mee moeten dealen. Beter gezegd, met onze angst. We zullen zowel collectief als individueel 'volwassener' moeten worden. En ook over die capaciteit beschikken we. Gelukkig.
Bron: LinkedIn (J. Keijzer)